Laskowa

Wieś gminna (3160 mieszkańców) malowniczo położona w głębokiej dolinie Łososiny, w otoczeniu stromych stoków Pasma Łososińskiego i Pasma Kamionnej - Kobyły. Dzięki swym walorom klimatycznym i krajobrazowym stanowi popularny ośrodek wypoczynkowy dla mieszkańców Nowego Sącza i Krakowa.

Najstarsze wzmianki o Laskowej pochodzą z przełomu XIV i XV w., pierwszy dokument dotyczący wsi określa podział tutejszych dóbr. Dziedzic Laskowej Klemens de Kandziercinsky (Kędzierzyński) sprzedał połowę wsi rycerzowi Jakuszowi de Lassoczyce, ten z kolei dał początek rodowi Laskowskich, którzy gospodarzyli tu prawie 200 lat. Ostatni przedstawiciele tej rodziny tak dalece zadłużyli mająteczek, że trzeba było go sprzedać i w ten sposób Laskowa od końca XVII w. stała się własnością biskupa krakowskiego Jana Małachowskiego. W jego imieniu rządzili tutaj krakowscy misjonarze lazaryści. Pochodzili oni z Francji, stąd też mówiono, że wieś jest własnością „ichmościów księży Francuzów”. Oni to przebudowali dwór laskowski, aranżując w miejsce dawnej świetlicy dworskiej kaplicę do odprawiania nabożeństw. Taka sytuacja panowała do schyłku XVIII w. kiedy to władze austriackie skonfiskowały dobra klasztorne, przekazując je jako własność państwową urzędowi cyrkularnemu z Bochni. Pod koniec XIX w. Laskowa  liczyła 219 domów i ponad 2200 mieszkańców. W obszarze dworskim funkcjonował młyn i tartak, istniało 5 karczem: pod Jabłońcem, w Laskowej Górnej, na Moroniu, pod Widomą i na Widomej. Wieś była w tym okresie własnością rodziny szlacheckiej Skrzyńskich i Żochowskich, a potem ich krewnych Michałowskich herbu Jasieńczyk z Dąbia koło Szczyrzyca i ten stan własnościowy utrzymał się aż do 1945 r., kiedy dokonano parcelacji gruntów dworskich. 
W czasie okupacji wieś była ośrodkiem ruchu oporu. Ciekawostką jest fakt, że w listopadzie 1943 r. wylądował tu uszkodzony niemiecki samolot Junkers Ju-52. Załoga dokonała nie lada wyczynu lądując wielką, trzysilnikową maszyną na polach na wschód od centrum wsi. Lotnicy przeczekali tu kilka dni (być może naprawiali uszkodzenia), po czym pomyślnie wystartowali w drogę powrotną.
 

Warte uwagi

Informacje krajoznawcze:
Najcenniejszym zabytkiem Laskowej (i jednym z najciekawszych obiektów tego typu w Małopolsce) jest dwór drewniany, wybudowany w 1677 r. (datę tą można zobaczyć na jednym z zastrzałów więźby dachowej). Zdaniem części badaczy (Paweł Michałowski) dwór jest znacznie starszy, bo jego pierwotny korpus mógł powstać już w 1550 r. Ma piękną, proporcjonalną bryłę, jest zbudowany na zrąb, na planie prostokąta. Trzytraktową budowlę nakrywa czterospadowy dach łamany, fachowo nazywany dachem „polskim”. Najcenniejszym elementem wnętrza jest dawna dworska kaplica, dzisiaj świetlica. Można tu zobaczyć cenne polichromie ścienne oraz plastyczną dekorację stropu z rzeźbionymi liśćmi akantu, sznurami rżniętych w drewnie perełek i popiersiami ewangelistów (niegdyś były cztery, ale po „konserwacji” w latach siedemdziesiątych ostały się tylko dwa). Dwór w Laskowej stanowi przykład rozpowszechnionego pod koniec XVII w. rodzaju budownictwa mieszkalnego — dworków barokowych typu „małopolskiego”.
Od 1993 r. we dworku na powrót zamieszkali dawni właściciele, państwo Michałowscy, którzy przybyli tu z Gdańska. Antoni Michałowski był synem ostatniego, przedwojennego właściciela oraz wnukiem Józefy Stercelówny-Neużilowej, dyrektorki Szkoły Koronkarskiej w Zakopanem. Wśród jego antenatów można by jeszcze wymienić słynnego malarza Piotra Michałowskiego oraz znanego egiptologa prof. Kazimierza Michałowskiego. W Laskowej zastał pana Antoniego wybuch wojny, tu przeżył okupację aktywnie działając w ruchu oporu. W 1945 r., pozbawiony majątku, musiał wyjechać do Trójmiasta, gdzie pracował jako taksówkarz (angażował się w działalność opozycyjną, woził między innymi Lecha Wałęsę). Swoją rodową siedzibę odkupił od Urzędu Gminy w Laskowej za symboliczną złotówkę, dzięki wsparciu ówczesnego Rzecznika Praw Obywatelskich, prof. Ewy Łętowskiej. Wprowadził się tutaj w 1993 r. ze swoją żoną Eugenią i synem Pawłem. Dwór wymagał pilnego remontu. Obecnie, dzięki wysiłkom właścicieli, wykonano niezbędne prace konserwacyjne i obiekt powraca do dawnej świetności. Zwiedzanie dworu jest możliwe po wcześniejszym powiadomieniu p. Pawła Michałowskiego, tel. 18/ 333 30 40. Aktualnie (2010 r.) obiekt jest w trakcie konserwacji, realizowanej z funduszy Urzędu Marszałkowskiego woj. małopolskiego. Opodal dworu kilka zrujnowanych zabudowań gospodarczych: spichlerz i stajnie z XVIII w. Część istniejących tu czworaków wyburzono na początku lat dziewięćdziesiątych XX w.
Obok dworu znajduje się drewniana kapliczka p.w. św. Jana Nepomucena z XVIII w., przyniesiona podczas powodzi w 1924 r. Kapliczka jest kryta gontem i stoi nad samym brzegiem Łososiny, stąd też już trzy razy była ratowana przed wezbranymi w czasie powodzi wodami rzeki.
W Laskowej działa od kilku lat prywatny skansen, obrazujący kulturę materialną mieszkańców doliny Łososiny. Jego twórcą i gospodarzem jest Krzysztof Jędrzejek, który realizując swoje pasje stworzył na ojcowiźnie muzeum pod otwartym niebem. Skansen tworzy (na razie) 9 obiektów: budynek główny muzeum, 2 spichrze, pasieka, wędzarnia, kapliczka, młyn wodny (ze Żmiącej) i bogato wyposażona kuźnia z małą suszarnią owoców z Michalczowej. Można tu zobaczyć wiejskie warsztaty rzemieślnicze: tkacki, stolarski, kołodzieja i szewca. Wszystkie obiekty są pięknie wkomponowane w malowniczy ogród będący pod opieką pani Barbary Jędrzejek. Zwiedzanie skansenu możliwe po wcześniejszym zgłoszeniu telefonicznym, tel. 18/ 333 36 57.
W Laskowej działa artysta ludowy, malarz Andrzej Zelek. Pochodzi stąd też Antoni Przechrzta, znany rzeźbiarz awangardy, psychoterapeuta i uzdrowiciel, obecnie mieszkający w Londynie.
Kościół parafialny p.w. Najświętszego Imienia Marii, murowany, z 1934 r., wewnątrz obraz Matki Boskiej z końca XVIII w., przeniesiony z kaplicy dworskiej. Parafię w Laskowej erygowano w 1925 r., wcześniej wieś należała do parafii w Łososinie Górnej.
Nad starym cmentarzem parafialnym (powyżej kościoła) znajduje się cmentarz nr 358 z I wojny światowej. Spoczywa tu 98 żołnierzy, w tym wielu Polaków. Na płycie cmentarnej niemieckojęzyczny napis: „Śmierć nas worała w ziemię, teraz zbierajcie żniwo”. Pochowano tu również radzieckiego lotnika, który rozbił się w 1945 r. nad Laskową Górną.
Historię Laskowej i okolic bada i popularyzuje autorka wielu publikacji historyczno – krajoznawczych, pani Małgorzata Sromek.
Z Laskowej pochodziła pisarka Julia Goczałkowska (1809-1888). Prowadziła w Tarnowie pensję dla dziewcząt, redagowała pisma dla ludu „Wieniec” i „Bławatek”, była też autorką „Gramatyki dla użytku szkół niższych ułożoną”.
Na osiedlu Wróble nad Laskową urodził się w 1959 r.  Józef Joniec - kapłan, zakonnik zgromadzenia pijarów, prezes Stowarzyszenia „Parafiada”, inicjator sadzenia „Dębów Pamięci”, poświęconych imiennie ofiarom Katynia, działacz organizacji pozarządowych, twórca programu „Ocalić od zapomnienia”. Zginął tragicznie w katastrofie rządowego Tu-154 pod Smoleńskiem, 10 kwietnia 2010 r.

Powiązane informacje

Hotel „Laskowianka”

34-602 Laskowa 717

Teresa Hojda Domki letniskowe

Laskowa 278 34-602 Laskowa Telefon: +48 698 708 093

Felusiowa Chata

Laskowa 896 34-602 Laskowa

Patronat medialny

Partnerzy