Poręba

Wieś w dolinie Porębianki, pomiędzy Działkiem a Kamiennikiem w Paśmie Łysiny, licząca ok. 1000 mieszkańców. Nazwa pochodzi od wytrzebionego przez osadników lasu (poręby).

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1403 r. W 1451 r., staraniem rycerza Marcina Birowy z Przybienic istniejąca osada została przeniesiona na prawo niemieckie. Przez wieki stanowiła własność szlachecką – w XVI w. władali nią Jordanowie z Zakliczyna, a później inne rody. W roku 1581 w Porębie wymieniana jest niewielka huta szkła. W późniejszych wiekach mieszkańcy Poręby utrzymywali się z tego, co dała natura: kamieniarstwa oraz wytwórstwa drobnych drewnianych narzędzi, szczególnie łyżek. Wytwarzano tu także oryginalne, drewniane zabawki, których egzemplarze zgromadzono w Muzeum Regionalnym w Myślenicach. 
W czasie okupacji hitlerowskiej wieś stanowiła bazę licznych oddziałów partyzanckich AK, m.in. oddziału „Pościg”, który stacjonował pod Kamiennikiem oraz – w listopadzie 1944 r. – krakowskiego zgrupowania 20 pp AK „Żelbet”. Na terenie miejscowości miały miejsce dwie potyczki z Niemcami: 12 września i 21 listopada 1944 r. W czasie drugiej z nich, stoczonej przez oddziały „Żelbetu”, spłonęło osiedle Gotówka, liczące 5 domów. Latem 1944 r. na terenie miejscowości rozbił się niemiecki samolot transportowy Ju-52. Fragmenty maszyny można oglądać na ekspozycji stałej, w niedalekim schronisku PTTK Kudłacze.
W latach 60. i 70. XX w. Poręba stała się znanym ośrodkiem letniskowym – powstał szpecący krajobraz ośrodek krakowskiej Huty im. Lenina pod Kamiennikiem, a także liczne mniejsze skupiska domków, do dziś stanowiących wyrazisty element krajobrazu wsi.
Poręba nie posiada wielu obiektów zabytkowych – z ciekawszych obiektów należy wymienić  kilka kapliczek kamiennych, w tym jedna (przy szlaku zielonym na Działek) z XIX w. Wydarzenia z okresu okupacji upamiętnia pomnik, postawiony u stóp Kamiennika (za ośrodkiem wczasowym, przy drodze na Suchą Polanę) z fragmentów przedwojennego, zniszczonego przez Niemców Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie. Jest to zespół 7 granitowych głazów, z wmurowanymi tablicami, z nazwami walczących w okolicy oddziałów partyzanckich oraz spacyfikowanych miejscowości. 
DD, PS
 

Warte uwagi

Powiązane informacje

Domek Gorczański

Zbigniew Porębski Poręba Wielka 790 34-735 Niedżwiedż Tel: 501-762-651 Tel: 504-229-635

Patronat medialny

Partnerzy